I Am Oak: ‘Op een gegeven moment is het te laat om je band erbij te roepen’
Foto: Martina Melchionno
Osmosis staat voor het onbewust verwerken van ideeën, ervaringen en kennis. Het is ook de titel van het zesde studioalbum van I Am Oak, de groep rond de Utrechtse zanger/muzikant/componist Thijs Kuijken.
Hij kwam de term Osmosis tegen in Coltrane On Coltrane, een boek vol interviews met en brieven van jazzsaxofonist John Coltrane. ‘Waar stond die term ook alweer precies voor? Ik zocht het op, schreef het neer, bleef eraan denken en koos het als titel van mijn album. Omdat het goed past bij hoe mijn liedjes tot stand komen. Ik ben niet altijd specifiek bezig met liedjes bedenken. Doe ik dat wel, dan komen onderwerpen naar boven die blijkbaar ergens onbewust zijn blijven hangen.’
Het is puffen geblazen in Utrecht. Ook ’s ochtends al, na de warmste dag én nacht uit de Nederlandse geschiedenis. Thijs Kuijken woont op de bovenste verdieping en heeft weinig geslapen. Hij mag alles op z’n gemak uitleggen. In 2010 omschreef ik het materiaal op debuut On Claws als kleine, ingetogen, harmonieuze folksongs die wel een trieste ondertoon bevatten, maar samen geen klaagzang vormden. ‘In essentie geldt dat nog steeds. Alleen zijn de vorm en ik een beetje veranderd. Ik componeer nu op piano in plaats van gitaar of orgel. De piano is wat ritmischer. Het lijkt op tokkelen, terwijl op een orgel spelen meer iets heeft van het aanslaan van akkoorden.’
Ieder nieuw album start met het ontdekken van een nieuw instrument. Ditmaal kocht Kuijken een digitale piano. ‘Voor een echte piano had ik simpelweg geen plek. Daarna begon het pingelen, uitvogelen, tot ik er iets mee kon. Het idee was een EP, maar het ging te goed. Twee liedjes, Kamikochi en Cold Heath, schreef ik nog wel op gitaar. Ik probeerde ze om te bouwen naar piano, maar dat lukte niet en bleek niet nodig. Ze pasten er prima tussen.’ Ook Thijs zelf veranderde. ‘Ik ben negen jaar ouder, beter gaan spelen en schrijven, en heb me op meerdere fronten uitgedaagd: meer doen met de cadans van woorden, mijn stem en toonhoogten. Ook wilde ik de teksten minder vaag laten zijn. Ik startte bij specifieke gebeurtenissen. De teksten blijven poëtisch, maar zijn wat meer gegrond.’
Zelfs het woord autobiografisch doemt op. Hij zingt soms in de ik-vorm en durft zichzelf te analyseren. ‘Zelfrelativering. Vanuit dat onderbewuste meer te weten zien te komen over jezelf. Ik liep steeds tegen dezelfde dingetjes aan, in relaties. Ik ontdekte dat het probleem vaak bij mij lag. Die conclusie was hard. Het was tevens gedurfd om dat uit te spreken. Ik kon wel weer een metafoor verzinnen, maar dit kwam directer binnen.’
Aan metaforen echter geen gebrek. Die zijn opnieuw opvallend vaak gerelateerd aan de natuur. ‘Dat prikkelt blijkbaar mijn verbeelding. Veel elementen komen wel uit eigen ervaringen. Ze helpen een stemming neer te zetten. Muziek is ontsnappen aan de realiteit. Het helpt als ik mezelf meeneem naar andere locaties. In het hoofd vormen zich beelden die het makkelijker maken je over te geven aan de muziek. Zo’n setting beschrijven helpt bij het weergeven van een state of mind.’
Veel verliep anders in het proces richting Osmosis. Toch blijft het resultaat typisch I Am Oak. ‘Daar kwam ik achteraf ook achter. Eerst waren er wel degelijk twijfels of het niet te anders was. Maar ik ben blij dat de essentie dezelfde bleef. Ik kwam uit bij kleine onzekerheden die iedereen wel eens heeft. Ik kende eerder periodes dat ik me veel slechter voelde. Toen luidde de veel zwartgalliger vraag: wat is de zin van het leven? Die extremen probeer ik er niet meer in te stoppen. Vrolijk is het nog altijd niet, maar de problemen zijn meer alledaags.’
Kuijken studeerde fotografie op de HKU. Het artwork van Osmosis bevat bijzondere staaltjes van hem op dat vlak. ‘Er zijn overeenkomsten tussen muziek en fotografie, al blijven het totaal verschillende media. Je gaat anders te werk. Tijdens mijn studie ging ik op zoek naar de symbiose tussen beeld en geluid. Ik probeerde een gelijkaardige intuïtieve manier van werken toe te passen. Fotografie is altijd fysiek: een object, een landschap. Voor muziek kun je gaan zitten, wat noten aanslaan en uit het niets iets abstracts laten ontstaan. Bij fotografie is er direct realiteit. Toch ben ik er beter in geworden. Ik leg meer vast op gevoel, als ik denk dat het bij mijn muziek past. Het is mijn manier om de kijker of luisteraar te verleiden bij een tweede keer andere zaken te ontdekken. Het is een uitnodiging om dieper te gaan.’
Er wacht de band opnieuw een lange tournee door Europa, en later ook Japan, Zuid-Korea en Canada. I Am Oak speelde al in zeventien landen en ging de 40 miljoen streams op Spotify voorbij. De band heeft wereldwijd aanhang, al is Osmosis – evenals de eerdere studioalbums – nagenoeg solo tot stand gekomen. ‘Ik raakte in mijn eentje toch weer in een flow. Op een gegeven moment is het te laat om je band erbij te roepen’, verklaart hij lachend. ‘In principe componeer ik voor mezelf, niet met de capaciteiten van anderen daarbij al in gedachten. Die komen om de hoek kijken als we de songs naar het podium vertalen. Ik merk dan dat zaken ook anders hadden gekund. Misschien ligt de uitdaging voor een volgend album wel in het met de band uitwerken en opnemen van de basisideeën. Dat kan voor mij toch nog moeilijk worden. Compromissen sluiten, daar ben ik niet zo goed in.’
