Carice van Houten:
‘Het is eng om als mezelf op het toneel te staan’

Helemaal uit de lucht vallen komt die muzikale carrière van Carice van Houten niet. Bovendien zijn er meer actrices/zangeressen die beide zaken prima combineren. Het mag genoegzaam bekend zijn dat ze een grote muziekfanaat is. Ze stelde voor het platenlabel Blue Note een jazzcompilatie samen, doet radiowerk, organiseert kleinere optredens met favoriete singer-songwriters onder de noemer Carice presents… en stelde een paar avondvullende programma’s samen getiteld De Nacht van Carice. Zelf zingen doet ze ook al lang. Ze stond samen met JB Meijers al eens samen in een rockmusical van Acda & De Munnik en zong ten behoeve van de actie Nederland Helpt Haïti met Kane het nummer No Surrender naar nr. 1 in de hitparade. Dat alles is echter heel iets anders dan met een eigen album, met deels eigen liedjes, op de proppen komen. Dat deed ze eind vorig jaar. Na een enkel voorprogramma live verzorgd te hebben (bij Rufus Wainwright) start maandag een reeks clubshows, met haar eigen band, als hoofdact, volledig op eigen kracht.

Net als op haar debuut is ook tijdens de optredens gitarist JB Meijers haar steun en toeverlaat. Carice heeft met Meijers een bijzondere klik. “Het voelt met JB altijd goed. Hij doet veel, net als ik, en heeft net zo’n eclectische smaak. We voelden ons nooit gegeneerd om onze guilty pleasures aan elkaar te laten horen. We hebben een unieke band.” Zo vond JB het dus ook totaal niet vreemd dat Carice op haar debuut graag veel van haar verschillende muzikale liefdes een plekje wilde geven. See You On The Ice is uiteindelijk een breed veelkleurig palet geworden, met veel bijzondere gasten en uitstapjes, dat productietechnisch toch knap door JB Meijers bijeen is gehouden. Carice: “Die variatie is terug te voeren naar hoe ik zelf in elkaar steek. Ik ben nogal snel verveeld. Ik moet bekennen dat ik niet snel een hele plaat in een ruk afluister. Smaak is iets associatiefs. Als ik plaatjes draai, kom ik vaak daardoor weer op iets anders. Een heel album country & western of elektronisch, dat trek ik niet. Toch vind ik die muziek heel mooi.”

Op haar album staan verschillende songs met prominente gastzangers en stukken met het Metropole Orkest. Aan Carice nu de taak die muziek naar het podium te vertalen. “Dat is inderdaad een compleet nieuw hoofdstuk. Gelukkig beschik is over de meeste muzikanten die ook op het album meedoen en blijven de nummers groeien. Veel tracks zijn sinds de opnamen alweer behoorlijk veranderd en dat is goed. We zijn ook een hoofdstuk verder. Een nummer als I’m Here bezit live meer groove en is lekker lang uitgesmeerd. We zijn als band gegroeid. Dat geeft vertrouwen. De angst om voor het eerst onder eigen naam met liedjes te gaan toeren is nog niet toegeslagen. Ik word vaak niet als debutant gezien, toch is dit voor mij pas het begin. Ik heb zo mijn eigen gedachten over optredens. Ik fantaseer ook wel eens over grote shows, maar meer zoals een kind dat doet, want daar ben ik nog lang niet.”

Carice van Houten voelt zich nog wat zoekende, naar vorm, stijl en presentatie. Ze heeft er alle vertrouwen in dat het goed komt en redeneert ook opvallend nuchter. Zo kan bijvoorbeeld dat Metropole Orkest niet mee dat tourbusje in stappen. “Er loopt dus soms een bandje mee. Daar schamen we ons niet voor. Dat doen veel meer artiesten. Bovendien waren sommige arrangementen te mooi om niet te gebruiken.” Een van de songs waarbij dat gebeurt is Time, een van de hoogtepunten op het album, handelend over vergeving. Het blijkt een van de moeilijkste nummers voor Carice om live te brengen. “Het is een van de meest persoonlijke liedjes. Helemaal van mezelf. Dat is heftig. Maar dat maakt het ook mooi. Ik houd van drama. Dit is drama. Het is eng om als mezelf op het toneel te staan. Dat voelt kwetsbaar. Het schild is weg. Ik kan niet in een rol kruipen. Ik ben nog steeds aan het uitzoeken hoe daarmee om te gaan.”

Ze mag dan soms nog wat twijfelen en zoeken, Carice weet heel goed wat ze wil en lijkt vaak te slagen in wat ze voor ogen heeft. De bijdrage op haar album van gitarist Marc Ribot (bekend van zijn werk met TomWaits) kwam er mede dankzij de goede contacten van JB Meijers, die met Antony Hegarty (Antony & The Johnsons) heeft ze volledig aan zichzelf te danken. “Ik kende Antony al wat langer en schreef hem een simpel briefje met de vraag of hij mee wilde zingen. Hij antwoordde dat hij dat graag deed, maar vroeg mij als tegenprestatie meteen voor een rol in zijn videoclip. Ik zag niet in wat daar voor mij voor nadelen aan kleefden, dus was dat 2-0 voor mij. Ik ben supertrots op onze samenwerking. Antony vind ik een van de grootste kunstenaars van dit moment. Zijn aanwezigheid op mijn eigen plaat zie ik als het hoogste wat ik kon bereiken.”

Als Carice over het maken van haar album praat, dan gebruikt ze voor haar actieve rol in het geheel de term regisseren. Ze klinkt dan exact als de controlefreak die haar ook in dat andere beroep kenmerkt. “Er staat inderdaad geen enkele noot op de plaat waar ik niet achter sta. Ja, in die zin ben ik wel een controlefreak, of een perfectionist. Ik vind het ook nogal wat, een eigen plaat maken. Dat voelt als een kindje dat je wilt koesteren.” Daar spreekt trots uit. “Ik ben ook trots. Maar op die manier naar buiten treden, voelt ook heel gênant soms. Het voelt alsof ik mensen in mijn persoonlijke dagboek laat lezen. In het dagelijkse leven en in de meeste films kies ik vaak de kant van de ironie. Die komt in mijn muziek niet naar boven. Een paar muzikale knipogen daargelaten, want die zijn er wel. Quotes, herinneringen en geluidseffecten. Krekels, vuurwerk en sirenes, sfeerbepalingen om het meer filmisch te maken.”

Muziek beschouwt ze als de meest pure van alle kunstvormen. Ze groeide er mee op; haar vader, Theodore van Houten, was musicoloog. “Muziek is altijd mijn grootste liefde geweest. Ma luisterde veel, pa was inderdaad beroepsmatig deels met muziek bezig. Hij draaide thuis voornamelijk klassiek en The Beatles. Hij kan ook echt lachen om muziek. Hij hoort de grappen van Mozart, als die een parodie maakte op zijn tijdgenoten. Hij heeft daarvoor gestudeerd, ik niet. Ik heb geen verstand van techniek.” Carice heeft een opleiding gevolgd op de Kleinkunstacademie. Daar waren muziek en zang de belangrijkste onderdelen, spel maakte volgens haar een veel kleiner onderdeel van het lesprogramma uit. “De lessen liedperforming, die zijn me altijd bijgebleven. Voor de klas staan en liedjes van Wim Sonneveld en Jacques Brel zingen. Dat ging niet om techniek, maar om geloofwaardigheid en authenticiteit. Ik heb daar geleerd dat het draait om het verhaal te vertellen. Dat is van veel groter belang dan exact de juiste noten raken. Het waren emotionele lessen. Er werd vaak gehuild.”

Carice van Houten bezit een prima stem en zet die naar behoren op verschillende vlakken en in diverse stijlen in. Relativeren kan ze ook als de beste. “Zet mij op zo’n stip bij X-Factor of The Voice Of Holland en ze gaan mij echt niet kiezen. Daar draaien ze hun stoeltje niet voor om. Maar dat is ook niet de reden waarom ik zing. Ik wil iets zeggen, mensen raken. Ik hoor wel eens van die nummers in de Top 40 en denk dan Jezus Mina, is dat het nu? Ik val voor de dramakant. Daar ben ik mee opgegroeid. De grootste zangers zijn zij die het vocaal niet altijd halen, maar wel binnenkomen: Tom Waits, Bob Dylan, Nina Simone, Nick Cave, Howe Gelb. Ik heb bij mijn songs zelden gedacht: dit gaan we zo en zo doen. De meeste dingen zijn ontstaan. Ik heb het laten gebeuren. Maar ik weet niet of dat alles wat snel en spontaan gebeurt altijd beter is. Als je naar de song God Only Knows van The Beach Boys luistert, zou je denken van wel. Dat is een van de mooiste nummers aller tijden en schijnt in slechts een paar minuten gemaakt te zijn. Wij hebben aan een aantal nummers lang geknutseld en die zijn ook mooi geworden.” Deze week gaat Carice nog snel een paar keer met haar band repeteren, voordat maandag haar eerste show in Breda een feit is. “Er is helaas weinig tijd. Dat is het nadeel van geweldige muzikanten in je band; ze hebben het altijd druk. Ik wil ook nog over de performance nadenken. Verwacht geen Lady Gaga-achtige taferelen. Het zal meer iets hebben van go with the flow.”